پرش افکار؛ نشانه‌ها، علت و روش درمان

آیا تا به حال با کسی صحبت کرده اید که از موضوعی به موضوع دیگر می پرد و به نظر می رسد چندین فکر در آن واحد دارد؟ این افکار اغلب نامرتبط منجر به پرش افکار می شود که ممکن است نشانه مشکل جدی تری باشد اختلال دوقطبی در این صورت مشاوره با متخصص ضروری است. در این مقاله بیشتر در مورد این مشکل و مصادیق آن صحبت خواهیم کرد و علت و روش درمان پرش افکار و نحوه حمایت از فردی که درگیر آن است را توضیح خواهیم داد.

پریدن ذهن چیست؟

فردی که دچار پرش افکار است، خیلی سریع صحبت می کند و ناگهان موضوع گفتگوی خود را تغییر می دهد. موضوعاتی که این شخص پشت سر هم در مورد آنها صحبت می کند به یکدیگر مرتبط نیستند. این حالت معمولاً در حین شیدایی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دیده می شود. افراد با روان‌گسیختگی همچنین ممکن است این اختلال با علائم دیگری مانند فریب و هذیان رنج بسیاری از مردم مسابقه فکری را با سایر علائم یک اختلال روانی، مانند افکار مسابقه ای و گفتار نامفهوم اشتباه می گیرند، بنابراین خوب است تفاوت را بدانید.

• تفاوت با افکار مسابقه ای: در ذهن فردی که درگیر افکار مسابقه ای است، همیشه افکار مختلفی درگیر است و فرد معمولا نمی تواند افکار خود را کنترل کند، اما فردی که از افکار مسابقه ای رنج می برد، افکار خود را بیان می کند و از موضوعی به موضوع دیگر می پرد.
• تفاوت استرس گفتاری: افکار پرش در افراد باعث می شود که آنها در مورد موضوعات مختلف نامرتبط صحبت کنند، اما فشار گفتار به این معنی است که افراد نمی توانند به سرعت صحبت را متوقف کنند و حتی ممکن است وسط صحبت دیگران بپرند.

نمونه های رایج پرش ذهن

افکار پرش می تواند برای هر فردی متفاوت به نظر برسد. به عنوان مثال، اگر پرش فکری ناشی از اختلال دوقطبی باشد، می تواند منجر به صحبت سریع، پریدن از موضوعی به موضوع دیگر و بیان ایده های جاه طلبانه اما پوچ شود. افکار پرشی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به شکل الگوهای گفتاری نامنظم، تکه تکه شدن افکار و فقدان ارتباط منطقی بین موضوعات شناسایی می شوند.

• سریع صحبت کردن: فرد می تواند بدون هیچ مکثی سریع و طولانی صحبت کند.
• تفکر مماس: یعنی آدم از موضوعی به موضوع دیگر می پرد بدون اینکه کاری به هم داشته باشند.
• بی ربط بودن افکار: افکاری که در ذهن فرد شکل می گیرد معمولاً ارتباط کمی دارند یا اصلاً ارتباط ندارند.
• افکار مسابقه ای: ذهن یک فرد می تواند با توالی سریع افکار پر شود و آنها را گیج کند.
• افکار اغراق آمیز: کسانی که در طول دوره شیدایی افکار مضطرب را تجربه می کنند ممکن است در توانایی ها، دستاوردها و اهمیت خود اغراق کنند.
• حواس پرتی: افکار پرش و حواس پرتی ارتباط مستقیم دارند. در واقع، نادیده گرفتن افکار در تمرکز اختلال ایجاد می کند و باعث حواس پرتی می شود.
• ناتوانی در حفظ یک مکالمه منسجم: گفتار افرادی که دچار پرش افکار هستند ساختار منسجم و منطقی ندارد و نمی توانند گفتار معناداری ارائه دهند.

چرا افکار پرشی داریم؟

منشا این مشکل مشخص نیست، اما کارشناسان بر این باورند که عدم تعادل پیام رسان های عصبی مانند دوپامین و سروتونین علاوه بر این، وجود ناهنجاری در عملکرد و ساختار مغز می تواند منجر به مشکلاتی مانند پرش افکار شود. ژنتیک، شرایط محیطی، وضعیت سلامت روان و فشار آنها همچنین می توانند ذهن مردم را به پریدن وادار کنند. طبق برخی تحقیقات، اختلال دوقطبی منجر به افکار مسابقه ای می شود، به ویژه در کودکانی که اولین دوره افسردگی خود را تجربه می کنند. بر اساس این تفاسیر، علل احتمالی افکار مسابقه ای عبارتند از:

• دوره شیدایی یا هیپومانیا: افکار پرش معمولاً با علائم دوره های شیدایی در افراد دوقطبی همراه است.
• روان‌گسیختگی: پرش افکار می تواند یکی از علائم اختلال تفکر در اسکیزوفرنی باشد، به طوری که فرد نمی تواند فرآیند فکری منسجمی داشته باشد.
• عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی: اختلال در میزان یا عملکرد انتقال دهنده های عصبی می تواند به افکار پرشی منجر شود.
• اختلالات در ساختار و عملکرد مغز: برخی ناهنجاری های خاص در نواحی خاصی از مغز، احتمال پرش افکار را افزایش می دهد.
• زمینه ژنتیکی: اگر یکی از اعضای خانواده شما سابقه اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا روان پریشی داشته است، شما بیشتر درگیر افکار پرش هستید.
• شرایط محیطی و استرس: استرس شدید و شرایط محیطی خاص می تواند باعث شود افراد از افکار خود بگذرند.

درمان افکار پرشی

درمان پرش افکار بسته به علت زمینه ای متفاوت است، اما معمولاً شامل دارو درمانی و روان درمانی می شود. روش های رایج درمان افکار مسابقه ای عبارتند از:

• درمان با دارو: تثبیت کننده های خلق و خو مانند لیتیوم برای جلوگیری از شیدایی یا افسردگی تجویز می شود. در صورت نیاز، پزشک ممکن است داروهای ضد روان پریشی، ضد افسردگی و ضد اضطراب را نیز تجویز کند.
• روان درمانی: انواع مختلف روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) در بیماران دوقطبی موثر هستند. با روان درمانی، فرد علائم خود را درک می کند، با آنها کنار می آید، استراتژی هایی برای کنترل استرس یاد می گیرد، به درمان دارویی پایبند است و مشکلات اساسی را شناسایی می کند.
• تغییر سبک زندگی: برای مدیریت اختلال دوقطبی، باید تغییرات مثبت در شیوه زندگی ایجاد شود. مثلا داشتن برنامه خواب مناسبمدیریت استرس، فعالیت بدنی و اجتناب از الکل و مواد مخدر تغییرات مثبتی در نظر گرفته می شود.
• حمایت دیگران: یک دایره امن از خانواده و دوستان برای دریافت حمایت عاطفی و مقابله بهتر با چالش های اختلال دوقطبی ایجاد کنید.
• ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT): درمان IPSRT به طور خاص برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی طراحی شده است و به آنها کمک می کند تا برنامه روزانه خود را تنظیم کنند، برنامه خواب خود را تنظیم کنند و روابط بین فردی خود را بهبود بخشند. بنابراین، درمان IPSRT احتمالاً وارد دوره می شود نوسانات خلقی کاهش می دهد.

چگونه با افکار پرشی کنار بیاییم؟

برای غلبه بر چالش های جهش های ذهنی، باید از راهکارهای مفید و سالم استفاده کنید. برخی از استراتژی‌ها برای مقابله با افکار مسابقه‌ای عبارتند از:

• محرک ها را شناسایی کنید: عواملی را که باعث می‌شود افکار شما پرش می‌کنند شناسایی کنید و در نظر بگیرید که چگونه بر افکار و ارتباطات شما تأثیر می‌گذارند.
• راحت برو: اگر متوجه افکار مسابقه ای شدید، سعی کنید روند فکر خود را کند کنید و به ذهن خود استراحت دهید.
• از راهکارهایی برای کاهش اضطراب استفاده کنید: چیزهایی مانند نفس عمیق یا تمرکز بر تجربیات حسی می تواند به بازگرداندن توجه شما به زمان حال کمک کند.
• افکار خود را سازماندهی کنید: سعی کنید لیست های مختلفی از افکار خود تهیه کنید، نقشه ذهنی بسازید و متوجه شوید روزنامه نگاری برو افکارت را مرتب کن
• کمک بخواهید: از دوستان قابل اعتماد، اعضای خانواده، و هر کسی که می تواند به شما گوش دهد و در طول افکار پرهیجان کمک کند، کمک بگیرید.
• ذهن آگاهی را تمرین کنید: از طریق مدیتیشن یا ورزش توجه آرامش را در درون خود پرورش دهید.
• به یک روال خاص پایبند باشید: به یک برنامه روزانه ثابت، از جمله برنامه خواب، زمان صرف غذا و سایر فعالیت ها پایبند باشید. همچنین، ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید تا انرژی اضافی خود را آزاد کنید.
• به دنبال درمان باشید: برای یادگیری نحوه محدود کردن افکار مسابقه ای یا بهبود مهارت های ارتباطی، روان درمانی را در نظر بگیرید.
• داروهای خود را مدیریت کنید: اگر اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی دارید، با پزشک خود برای تعیین داروهایی که خلق و خوی شما را تثبیت کرده و علائم شما را کنترل می کنند، همکاری کنید.

چگونه به کسی که افکار مسابقه ای دارد کمک کنیم؟

اگر می خواهید به فردی که از شیدایی یا روان پریشی رنج می برد کمک کنید، به یاد داشته باشید که ایمنی و سلامت را در اولویت قرار دهید. برای حمایت از این افراد باید آرام بمانید، با دقت گوش دهید و بدون قضاوت ابراز همدردی کنید. سعی کنید محیطی امن برای آنها فراهم کنید و آنها را تشویق کنید که به برنامه درمانی خود پایبند باشند. اگر متوجه شدید که فرد علائم شدیدی دارد، حتما از متخصص مربوطه کمک بگیرید. این چند راهبرد را برای کمک به فردی که افکار گیج کننده دارد در نظر بگیرید:

• در مورد وضعیت او تحقیق کنید و بخوانید تا وضعیت او را بهتر درک کنید و به درستی از او حمایت کنید.
• به هیچ وجه اعتقادات او را به چالش نکشید یا در مورد آن بحث نکنید وگرنه ممکن است علائم او را بدتر کنید.
• به فضای شخصی و چارچوب او احترام بگذارید، اما مراقب باشید در شرایطی که ممکن است حرکت خطرناکی انجام دهد او را تنها نگذارید.
• احساسات آنها را دست کم نگیرید.
• او را تشویق کنید که به متخصص مراجعه کند و از این طریق حمایت عاطفی خود را از او دریغ نکنید.
• او را به خاطر شرایطش سرزنش نکنید.

تو گفتی

افکار مسابقه ای می تواند نشانه یک مشکل بزرگتر باشد، بنابراین اگر علائم مشابهی مانند ناتوانی در تمرکز، اختلال در عملکرد روزانه یا پریشانی را تجربه می کنید، حتما با یک متخصص مشورت کنید. مطمئن شوید که دکتری که به آن مراجعه می کنید تخصص و تجربه در درمان اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی دارد. افکار پرش یک مشکل آزاردهنده است، اما با راهنمایی صحیح، می توانید یاد بگیرید که بر آنها غلبه کنید.

آیا شما نیز درگیر افکار پرشی بوده اید؟ برای رفع آنها چه اقداماتی انجام داده اید؟

در افسردگی، غم و اندوه به لایه های عمیق زندگی نفوذ می کند و در عواطف و رفتار شما اختلال ایجاد می کند. اگر احساس افسردگی می کنید، حتما با کمک روانشناس ریشه مشکل را پیدا کنید و برای آن راه حلی دریافت کنید تا با یک متخصص افسردگی تماس بگیرید.

با استفاده از زبان بدن ناگفته ها را بگویید و بشنوید